AVRUPA’YA ÇIKIŞA MACAR ENGELİ

Pandemi sonrası yaşanan daralmaları aşan Türkiye’nin ihracatı yükselişe geçti. Ancak bu kez de artan yük, sınır kapılarındaki yoğunluğa ve geçiş prosedürlerine takıldı.Dünya gazetesinin haberine göre Türkiye’nin artan ihracatı taşımacılıkta yeni kriz yarattı. Hem karayolunda hem de denizyolunda mallar sınır kapılarında ve gümrüklerde yığıldı. Karayolunda geçiş belgeleri tükendiği için yüzlerce TIR
sınırda beklerken, denizyolunda ise boş konteyner ve gemi bulma sıkıntısı yaşıyor. Tüm bu sorunlar
nedeniyle navlundaki artış bazı hatlarda yüzde 30’a kadar çıktı.
Avrupa’ya çıkışa Macar engeli
İhracat taşımalarında şu anda en büyük sorunlardan biri geçiş belgeleri konusunda yaşanıyor.
Nakliyecinin yıllardır kanayan yarası haline gelen geçiş belgesi sorunu ihracatın arttığı bu dönemde büyük
kaos yarattı. Başta Macaristan olmak üzere bazı ülkelere geçiş belgeleri tükendiği için yüzlerce TIR sınır
kapılarında içlerindeki mallarla bekliyor.
Sektör yetkililerinin aktardığı bilgiye göre Macaristan geçiş belgeleri tamamen tükendi. Macaristan,
Almanya gibi en önemli ihracat pazarlarımıza transit geçiş ülkesi konumunda. Bu nedenle bu ülkeye yönelik
geçiş belgelerinin tükenmiş olması milyarlarca dolarlık ihracat yükü için büyük tehdit oluşturuyor. Macaristan
için yıllık 100 bin transit geçiş belgesine ihtiyaç var. Ancak sadece 36 bin adet geçiş belgesi veriliyor. Bu yıl
belgeler erken tükendi. Ancak bu yıl Macaristan yeni belge göndermiyor. Dolayısıyla yüzlerce TIR kapıda
Avrupa’ya gitmek için bekliyor. Bir TIR ile ortalama 60 bin dolarlık mal taşınıyor. Bu rakam TIR’ların
beklemesinin Türkiye ekonomisi için ne derece büyük bir kayıp olduğunu ortaya koyuyor. Diğer yandan
Macaristan’a yıllık 3 bin adet olan ikili geçiş belgeleri de tükenmiş durumda.
Alternatif güzergah süreyi 4 gün uzatıyor

Bazı nakliyeciler Macaristan’ı by-pass ederek karayolundan Almanya’ya gitmek için Romanya- Moldovya-Ukrayna-Polonya güzergahını tercih ediyor. Ancak bu rota hem zaman hem de maliyet kaybı

anlamına geliyor. Nakliyecilerin verdiği bilgiye göre bu güzergahtan Almanya’ya gidiş, süreyi 4 gün, maliyeti
ise 600 dolara yakın artırıyor.
Yunanistan belgeleri de bitti
Öte yandan geçiş belgesi sorunu yaşanan bir diğer ülke de Yunanistan. Yunanistan ile ikili geçiş
belgeleri de tamamen tükenmiş durumda. Avusturya, Çekya ve Slovenya transit taşımalarında ise yıllık 20
bin ihtiyaca karşılık sadece 10 bin geçiş belgesi veriliyor. Bu nedenle bakanlık bu belgeleri aylara bölüyor.
Bazen iki ay belge verilmediğini aktaran nakliyecilere göre, geçiş belgesi verilmeyen aylarda bu ülkeye
yönelik taşımalar aksıyor, yüzlerce TIR kapıda bekliyor.

Kapılarda kapasite sorunu büyüyor
İhracat malını taşıyan TIR’lar kapılarda sadece geçiş belgesi yüzünden beklemiyor. Geçtiğimiz haftalarda büyük gündem yaratan Kapıkule’de Randevulu Sanal Sıra Sistemi’nin (RSS) yarattığı kriz çözülmüş olsa da sınır kapılarındaki kapasite sorunu artıyor. Günlük maksimum bin 200 TIR geçişinin
yapıldığı kapıların Türkiye’nin ihracat yükündeki artışa paralel acilen 2 bine çıkarılması bekleniyor.
Lojistikte sadece karayolunda değil, denizyolunda da büyük sıkıntılar yaşanıyor. Uluslararası
Taşımacılık ve Lojistik Hizmet Üretenleri Derneği (UTİKAD) yetkililerinin aktardığına göre, deniz
taşımacılığında Avrupa aktarmalı gemilerde yığılma olduğu için, aktarma yükleri alınmıyor. Örneğin Alman
konteyner şirketi Hamburg Süd, bu nedenle bazı gemilerinde Güney Amerika yükü almıyor. Sadece
Avrupa’ya gidecek yükleri alarak gemiyi kapatıyor. UTİKAD yetkilileri, tüm dünyada benzer ekipman ve yer
problemi olduğunu ifade ederek, büyük ekonomiye sahip ülkelerde bu tür sıkıntıların daha az yaşandığını,
çünkü giden gemilerin daha büyük olduğunu söylüyor.
UTİKAD yetkilileri konuyla ilgili şu bilgileri verdi: “Hatlar sürekli Pire’den Mısır’dan boş ekipman
çekmeye çalışıyor ancak yeterli sayıda gelemeyebiliyor. Özellikle özel ekipman daha da sıkıntılı hale geldi.”
“Bir konteyner için savaş veriyoruz ”
Rif Line Lojistik Türkiye Genel Müdürü Mehmet Serkan Erdem, denizyolunda pandemi sonrası
gündeme gelen boş konteyner ve gemi bulma sıkıntısının artışa geçen ihracatla büyüdüğünü dile getirerek,
“Deniz tarafında şu anda darmadağınız. Bir konteyner bulmak için savaş veriyoruz. Sadece konteyner
bulmakta zorlanmıyoruz, gemilerde de yer yok. Sebebini sorduğumuzda aktarma limanlarında çok ciddi
sıkıntı olduğu söyleniyor. Çünkü ‘blank sailing’ adı altında seferleri iptal ediyorlar. İstanbul’dan Bangladeş’in
Chittagong limanına göndermek üzere yüklediğimiz mallar, 75 günde ancak varacak. Gecikmenin Colombo
Limanı’ndaki aşırı yığılmadan kaynaklandığı belirtiliyor. Dolaysıyla lojistikte yaşanan sorun sadece
Türkiye’nin ihracatındaki artıştan kaynaklanmıyor. Dünyanın dengesi bozuldu” dedi.
Arz sorunu denizde navlunu fırlattı
Sektör temsilcilerinin verdiği bilgilere göre denizyolunda eylül ayından bu yana bölgesine göre
değişmekle birlikte yüzde 30’a varan navlun artışı söz konusu. Ortadoğu’ya navlun 300 dolara yakın
artarken, Uzakdoğu taşımalarında bu rakam 400 dolara kadar çıkıyor.
Erdem, artık sadece konteyner bulma sıkıntısı yaşamadıklarını, navlunda da çok ciddi artışlar
yaşadıklarını vurgulayarak şu örnekleri verdi: “Düzenli yüklemeler yaptığımız Gemlik-Jabel Ali (Dubai)
hattında navlun eylül ayından bu yana 950 dolardan bin 250 dolara çıktı. Ancak arz da o kadar büyük sıkıntı
var ki müşterimiz bu rakamı da vermeye razı. Daha önce aynı hatta navlun 500 600 dolardı. Mesela biz
Eskişehir’den Singapur’a beyaz eşya gönderiyoruz. Eylül ayında İstanbul’dan Singapur’a 410 dolara
yükleme yaparken bu rakam kasımda 525 dolara çıktı.”
Avrupa’da salgına yönelik önlemlerin artırılması ile Türkiye’den mal çıkışının azalabileceği, bu
durumun önümüzdeki aylarda navlunu dengeleyeceği öngörülüyor. Ancak işler düştüğü için konteyner
operatörlerinin sefer sayısını azaltabileceği, bu durumda sorunların devam edeceğinden endişe ediliyor.
Malı hazır sanayici, araçların dönmesini bekliyor
İstanbul Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği (İHKİB) Başkanı Mustafa Gültepe, lojistik
maliyetlerinin yükseldiğini söyledi. Otomotiv yan sanayinin önde gelen şirketlerinden Kanca’nın ihracat
sorumlusu Fatih Taş da yükselen sektör ihracatında lojistik ile ilgili sıkıntılar yaşandığını belirtti. Araç
rezervasyonlarında gecikme yaşandığını anlatan Taş, “Kapılarda kuyruklar devam ediyor. Araçlarını
boşaltamıyorlar ve bize araç yollamakta geç kalıyorlar. Bir önceki hafta yaptığımız rezervasyonlar bile
aksıyor” dedi. Taş, navlunda da önemli oranda artış olduğunu söyledi.